‘We moeten op een andere manier naar de zorg kijken’
Profila Zorggroep viert dit jaar een 50 jarig jubileum. ‘Als ik denk aan 50 jaar Profila Zorggroep, dan denk ik aan het jubeljaar. Dit is een Joods begrip en betekent dat elk 50ste jaar, het jubeljaar, ook wel het aangename jaar des Heren, iets nieuws begint. Voor ons betekent dit dat we op een andere manier naar de zorg moeten kijken. Van alleen maar zorg verlenen naar maatschappelijke dienstverlening, arrangeren, verbinden en sociaal activeren zodat mensen weer meer eigen regie krijgen en mee kunnen doen in de maatschappij’, vertelt Peter van Wijk, vertrekkend bestuurder van de jubilerende Profila Zorggroep.
‘De geschiedenis van Profila Zorggroep gaat terug naar 1973. Toen op de Veluwe een groep mensen vanuit hun christelijke overtuiging kwetsbare mensen, en dan vooral jongvolwassenen met psychische problemen, gingen opvangen en ondersteunen’, blikt Peter van Wijk terug. ‘In Rotterdam ontstond dat jaar een soortgelijk initiatief vanuit de Filadelphia kerk. De gemeenteleden gingen aan de slag met het zorgen voor mensen met een verstandelijke beperking. Beide initiatieven zijn vervolgens uitgegroeid in professionele organisaties: het Evangelisch Begeleiding Centrum op de Veluwe en Profila Zorg in de regio Rotterdam. Inmiddels zijn de organisaties, samen met Stichting Grip op je Leven, gefuseerd en vormen zij sinds januari 2022 Profila Zorggroep.’
In de 50 jaar dat de organisaties actief zijn, hebben zij hun unieke drijfveren en waarden weten te behouden. ‘De uitdaging is om dit te blijven doen in de context van nu’, legt Peter van Wijk uit. ‘Een context die best ingewikkeld en niet al te rooskleurig is. Zo wordt de behoefte aan zorg en ondersteuning steeds complexer. Er is krapte op de arbeidsmarkt, door drie jaar covid is het ziekteverzuim nog altijd hoog, de prijzen voor onder meer energie en voeding zijn enorm gestegen en we hebben als organisatie onlangs te maken gehad met CAO-verhogingen. Daar komt bij dat de overheid de tarieven en budgetten van de WLZ, de WMO en Jeugd wil verlagen. Deze tarieven dekken de steeds hoger wordende kosten niet. Al deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat veel zorginstellingen de komende jaren in de rode cijfers komen. ‘
Jubeljaar
Ondanks ‘De donkere wolken’ zoals de Vereniging Gehandicaptenzorg (VGN) de huidige situatie in de zorgsector noemt, heeft Profila Zorggroep vertrouwen in haar toekomst. Peter van Wijk: ‘Ik zie ons dit nog wel 50 jaar doen. Als ik denk aan 50 jaar Profila Zorggroep, dan denk ik aan het jubeljaar. Dit is een Joods begrip en betekent dat elk 50ste jaar, het jubeljaar, ook wel het aangename jaar des Heren, iets nieuws begint.
Voor ons betekent het, als je kijkt naar alle ontwikkelingen in de sector, dat we de veronderstellingen die we misschien wel 50 jaar hebben gehad, moeten loslaten en op een andere manier over zorg moeten gaan denken. Natuurlijk wel vanuit onze missie en visie, die moeten we vasthouden want hierin onderscheiden wij ons van andere organisaties. Een andere manier van denken en werken brengt weliswaar uitdagingen met zich mee maar waar we wel het volle vertrouwen in hebben dat deze manier ons toekomstbestendig maakt.’
Strategische speerpunten
Een pittige opdracht dus voor Profila Zorggroep. Eén waarop de organisatie, door zich te richten op een aantal strategische speerpunten, nu al voorsorteert. Het inzetten van zorgtechnologie in de dagelijkse zorg en ondersteuning voor cliënten om kwaliteit te verbeteren en de eigen regie van cliënten te vergroten is een van deze speerpunten. En het leidt ook tot besparingen. Profila Zorggroep is in de sector al een tijdje koploper hierin, maar Van Wijk vindt het wat ze nu al doen niet genoeg: ‘In een aantal van onze (zeven) zorgprogramma’s is zorgtechnologie, door de enorme inzet van enthousiaste en bekwame medewerkers, een vast onderdeel. Dit willen we echter in alle zorgprogramma’s doorvoeren. Het streven is om 50% van de ambulante tijd die we aan cliënten besteden in de vorm van digitale ondersteuning in te zetten.
Een ander speerpunt is het activeren van informele zorg: het inschakelen van verwanten en vrijwilligers in de zorg en ondersteuning aan cliënten. Door minder geld en minder personeel ontkomen wij hier niet aan. We zullen een beroep moeten doen op de community, het gewone leven ervaren. Daar hebben we al een tijdje geleden een visie op ontwikkeld en die maken we nu concreet. Voor het werven van vrijwilligers richten wij ons op kerken en buurten. Op onze locaties gaan we hiermee actief aan de slag.’
Van zorg naar maatschappelijke dienstverlening
‘Strategische keuzes maken, nog zo’n speerpunt’, vervolgt Van Wijk. ‘Vaker zeggen dat we iets niet doen. We willen nog te veel zorgen in plaats van ondersteunen zodat mensen weerbaarder worden en minder zorg nodig hebben. Niet alleen de focus hebben op ziekte en beperking maar op wat mensen, ondanks dat, wel kunnen en hoe wij ze daarin kunnen begeleiden. Het principe van positieve gezondheid van Machteld Huber. We moeten van alleen maar zorgen voor naar maatschappelijke dienstverlening, arrangeren, makelen en sociaal activeren zodat mensen weer meer eigen regie krijgen en mee kunnen doen in de maatschappij. Het vreemde van ons zorgstelsel is dat je wel betaald krijgt voor het verlenen van zorg, maar niet voor het bevorderen van gezondheid of voor het versterken van de wijk. Dat moet anders.’
Van Wijk verwacht dat het meer meedoen in de maatschappij van mensen met een licht verstandelijke beperking of psychische aandoeningen taai en hardnekkig zal zijn: ‘Zo’n 30 jaar geleden zaten deze mensen meer in het reguliere arbeidsproces dan nu. Dat is in de afgelopen jaren steeds meer weggesaneerd door onder meer de grens van wat een normaal IQ is te verhogen. Hierdoor is het aantal mensen met een licht verstandelijke beperking in Nederland gegroeid naar meer dan 1 miljoen. Mensen met psychische problemen krijgen nu al snel label opgeplakt, met alle benodigde medicijnen en therapie. De nadruk is steeds meer op zorg te komen liggen in plaats van sociaal activeren. ‘
Helende samenleving
Omdat de zorg in Nederland niet langer betaalbaar is, richt de politiek nu haar pijlen op zelfredzaamheid, gemeenschappen en ‘samendoen’. Peter van Wijk: ‘We zijn het stadium van restaureren voorbij en kunnen ook niet meer terug naar de tijd van de verzuiling waarin mensen veel meer in gemeenschappen leefden. We lopen nu tegen de grenzen van existentiële eenzaamheid aan en hebben dringend een samenleving met een helende werking nodig. ‘En dat vraagt nogal wat van mensen in deze ingewikkelde tijd van individualisme. Dat past niet en daarom is het een flinke uitdaging. Zorginstellingen zullen hun manier van werken moeten veranderen en samen gemeenschappelijke netwerken organiseren, de vraag van cliënten en het aanbod van dat netwerk moeten verbinden aan elkaar. Om zo de gezondheid van mensen met een lichtverstandelijke beperking en/of psychische problemen positief te beïnvloeden. Het bevorderen van het gewone leven noemen we dat.
De grootste barrière hierin vormen we zelf door al snel te denken dat iets niet kan. Daarbij worden we als zorgorganisatie betaald naar ratio van ziekte en complexiteit van die ziekte. Dit zijn prikkels vanuit een ziekmakend systeem. Het buigen naar een visie op gezondheid in plaats van ziekte vraagt van de professionele zorgmedewerker een heuse omslag. Niet langer kijken naar wat niet kan en zorgen maar bouwen aan betekenisvolle netwerken gericht op het gezond functioneren van de cliënt.
En dan is samenwerking in de christelijke zorg bijzonder waardevol. Immers, vanuit het geloof leven wij dicht bij de thematiek van gezonde gemeenschappen. Vanuit de gemeenschap omzien naar elkaar. Wij kunnen ons nu nog de luxe permitteren om naar de verschillen tussen onze organisaties te kijken. Pas als de ‘krachten’ ons daartoe dwingen gaan we onze expertise bundelen. Ik ben dat liever voor. Samenwerken met andere partijen staat daarom voor 2024 hoog op onze prioriteitenlijst.’
Niet laatste jubeljaar
Peter van Wijk ziet Profila Zorggroep deze noodzakelijke omslag om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden, wel maken en is ervan overtuigd dat dit niet het laatste jubeljaar van Profila Zorggroep zal zijn: ‘Maar laten we ons eerst concentreren op de eerste jaren die voor ons liggen. Daarin ligt meer dan genoeg uitdaging.’