Mieke: 'We moeten meer spelen'
Begeleider Mieke begon op haar 64e nog aan een opleiding en inmiddels heeft ze zelfs haar diploma. Haar keuze ligt niet voor de hand: ze koos voor een opleiding tot (contact)clown.
Waarom wilde je clown worden, ben jij altijd hilarisch?
‘Nou ik hou wel van een geintje en tijdens bloedserieuze vergaderingen gooi ik er wel vaak een opmerking in waar om gelachen wordt. We zijn zo serieus in de zorg. Er is veel werkdruk en soms gaat iets niet helemaal goed. Cliënten gaan dan klagen en daar kun je stress van krijgen. Sommige clownstechnieken helpen dan. Zo klaagden cliënten onlangs dat ze wel drie keer in de week kip kerrie met rijst moesten eten (het was één keer per week, maar vooruit). Toen begon ik heel meelevend met: “Goh, dat is nu ook wat, moesten jullie zes dagen in een week kip-kerrie eten? Nou zeg, wie maakt die menulijst (dat was ikzelf)? Wat verschrikkelijk, daar moeten we wat aan doen. Kom op we gaan haar opzoeken.” En voordat we vijf minuten verder waren zat iedereen te lachen. Die techniek heet vergroten, ik verander in iemand die het probleem nog eens even lekker aandikt. Zo kunnen we er samen om lachen.’
Is lachen dan de oplossing voor alle problemen?
‘Nee hoor, zeker niet. Maar soms zijn we wel erg serieus. Een beetje meer humor in de zorg zou wel goed zijn. Een clown dealt in het hier en nu met de problemen die zich voordoen. Je moet een oplossing vinden die niet voor de hand ligt. Zo vlieg je een probleem net even anders aan. En de begeleiders doen daar hun voordeel mee. Zo relativeren we en dat geeft rust en ruimte in je hoofd.’
Mieke: 'Een beetje meer humor in de zorg zou wel goed zijn.'
Een clownsopleiding dus. Wat leer je daar?
‘Iedereen weet wat een clown is. Ik hoef maar een neus op te zetten en je gelooft dat ik een clown bén. Iedereen weet ook dat een clown altijd een probleem heeft dat opgelost moet worden. Als hij geen probleem heeft, dan maakt hij er één. Bovendien toont hij allerlei emoties over wat hij doet en voelt en dat gaan mensen ook meevoelen. En in al mijn onnozelheid kan ik heel makkelijk contact maken met mensen voor wie contact heel belangrijk is, maar die het zelf niet zo makkelijk kunnen leggen. Denk aan mensen met dementie of mensen met een verstandelijke beperking. Zo speel ik bijvoorbeeld met een cliënt die op de groep de hele tijd op haar tenen moet lopen. Als ik binnenkom ben ik heel onbeholpen en gaat zij voor mij zorgen, waardoor ze zich belangrijk voelt. Ik geef haar de regie en speel mee. Ondertussen zie je van alles gebeuren.
Laatst was ik bij een cliënt die wilde spelen dat hij in de Efteling was. Hij krijgt dan de regie en ik ga daar helemaal in mee. Dus hebben we in de achtbaan gezeten, in de wildwaterbaan -nat!- en allerlei andere attracties. Ik kreeg hem er haast niet meer uit. Deze cliënt komt nomaliter heel moeilijk uit zijn woorden, waardoor hij soms het gevoel heeft dat hij alleen maar van alles moet. Nu had hij de regie, en het was een genot om hem te horen praten. Laatst zei hij: ”Jij snapt mij wel he?”. Daar doe je het voor.’
Dus spelen is contact maken?
‘Ja dat is het zeker! God heeft ons gemaakt om contact met Hem en elkaar te hebben. We hebben contact nodig om werkelijk mens te zijn. Door allerlei oorzaken is dat soms niet mogelijk. Bovendien zijn wij als hulpverleners heel talig en verbaal, maar als woorden vergeten worden dan is spelen met elkaar iets waardoor je toch contact hebt. En wat een goed gevoel oplevert. Mensen met dementie en ook mensen met een laag niveau, hebben nog heel lang een ‘sfeergeheugen’ waardoor ze heel goed aanvoelen of een ontmoeting of persoon fijn is.
Vaak halen wij de cliënt in ónze wereld, waarin ze bovendien nog van alles moeten. Als ik clown ben, stap ik in de wereld van de cliënt.’
Eigenlijk zou iedereen dus meer moeten spelen?
‘In zekere zin wel, maar daar hebben begeleiders vaak geen tijd voor. Alhoewel, het zou prima kunnen terwijl je aan het afwassen of tandenpoetsen bent. Je kunt mij ook uitnodigen om daar als team eens over na te denken. Verder kun je mij invliegen als een cliënt bijvoorbeeld wat extra aandacht nodig heeft of als je er niet helemaal uitkomt met een cliënt. Al spelend laat een cliënt soms dingen zien die hij of zij niet kan vertellen.’
En wat doe je als je zelf verdrietig bent of je dag niet hebt?
‘Dat mag er ook zijn. Soms kan je het een beetje overdrijven en dan ontdek je vanzelf: ach zo erg is het nou ook weer niet. En het gaat vanzelf over als ik mijn neus opzet, want dan kom ik in de speel-modus. Dan ben je hier en nu om contact te maken, waardoor je minder alleen bent. Als clown kun je ook alle aandacht aan geven. Samen even boos of verdrietig zijn, is echt contact maken. En dat helpt altijd.’
Denk je dat Mieke als clown iets voor jouw groep, cliënt of team kan betekenen? Neem dan gerust contact met haar op: m.bolle@profilazorg.nl